Dick Reijnen Historie en Archeologie van Boxmeer: Drukte van belang

maandag 21 januari 2013

Drukte van belang

Geplaatst door: dickreijnen

Op maandag 6 oktober was het in een opgravingsput op Sterckwijck een drukte van belang.

Het gekke wil dat ,als ik een bezoek breng aan de opgraving op Sterckwijck, er vaak wat bijzonders aan de hand is. Vanuit de verte was al te zien dat er een soort samenscholing van archeologen en toeschouwers in een bepaalde put was. Dus snel erheen. In de put waren 2 enorme kuilen gegraven waarin zich op de bodem ervan de contouren van 2 waterputten aftekenden. De waterputten waren gedateerd in de vroege en Late Middeleeuwen. Omdat het einde van de werkdag naderde had men haast om het onderzoek van de waterputten af te ronden en daarna de putten te dempen. Doet men die niet dan ontstaat er een levensgevaalijke sitiuatie die met name kinderen niet altijd evengoed kunnen inschatten. Het opdringende grondwater zorgt er namelijk voor dat de zijkanten van de kuil ondermijnd worden en daardoor instorten.

Weer waterputten op Stercwijck dus, niet vreemd als je weet dat in de nabijheid enkele huisplattegronden gevonden zijn en op enkele meters van de waterputten een prachtige hutkom die op de foto goed uitkomt.

Het opgraven van dergelijke diepe waterputten kan niet zonder de hulp van een kraan. Het opwellende grondwater zorgt er namelijk voor dat de zijkanten van het uitgegraven gat zeer snel instorten waardoor er een soort drijfzand ontstaat. Binnen de kortste keren staat de hele put onder water.Een gevaarlijke situatie. De enigste manier is de kuil verdiepen met een kraan zodat daarna al het papzand weg is en ook het grondwater voor even. Men heeft dan korte de tijd om de waterput verder bloot te leggen. Daarna herhaalt het proces van onderlopen en instorten zich weer. Op deze manier lukt het aardig om een goed beeld te krijgen van de opbouw van de put. De ene waterput was eertijds aangelegd met behulp van een planken constructie, in de andere waterput, eigenlijk twee putten bovenop elkaar, was nog een restspoor van hout te zien. Waarschijnlijk is dit een constuctie geweest met een uitgeholde boomstam die later nog een keer hersteld is.

Nadat men alles had ingemeten en gefotografeerd, was de waterput nog maar een kort leven beschoren. Hij belandde met een hap van de kraan op de kant voor de voeten van de archeologen. Die hadden nu een makkie om inhoud van de put verder te onderzoeken. Helaas kwam er,behoudens een aantal eiken planken, verder niets uit. Door onderzoek van de eiken planken(dendrologie, jaarringenonderzoek)op een later tijdstip, weet men deze put op een tiental jaren na te dateren.

In een eerder verhaal over de opgravingen van Sterckwijck schreef ik het volgende:

Ter verduidelijking:

"Bij de archeologische opgravingen op Sterckwijck zijn veel waterputten terug gevonden.

Om een waterput te maken, groef men eerst een grote, taps toelopende kuil tot aan het grondwater. De beste tijd voor dit werk was de periode waarbij het grondwater het laagst stond. Men zorgde ervoor dat ‘onderin’ de put genoeg werkruimte had om de bekisting aan te brengen. Als bekisting konden verschillende soorten materialen dienen. Putten met een bekisting van eikenhouten planken in half hout verband zijn al vaker op Sterckwijck aangetroffen

Een veel toegepaste methode in de IJzertijd was om met wilgentenen een soort ‘mand’ (zonder bodem) te vlechten tot zo’n meter boven het maaiveld. Putten met een dergelijke constructie van wilgentenen ontbreken tot nu toe op Sterckwijck

Een andere methode was om een uitgeholde boomstam te gebruiken. Het grote voordeel van zo’n put is dat hij van binnen uit ‘uitgepulst’ kan worden zodat deze boomstam vrijdiep in het grondwater kon worden gebracht zodat ook bij lange droge periode de put water kon blijven geven.

Kort geleden is er hier( Sterckwijck 2007) een prachtige waterput uit de middeleeuwen gevonden die bestond uit een dubbele wand van uitgeholde boomstammen. Een buitenwand met daarin nog een binnenwand. Zeer bijzonder. Fotox92s hiervan zullen later gepubliceerd worden.

Ook gedisselde planken of boomstammen konden als basis dienen voor de waterputten."

Een fotoreprotage: