OPGRAVING KERCKENZIGHT CENTRUM BOXMEER
Op 13 en14 juli een boomstam waterput opgegraven: deel I
Op 11/13/14 juli een waterput opgegraven op de plek van de nieuwbouw t.o.v de St. Petrusbasiliek te Boxmeer; een verslag in 6 delen.
Op vrijdag 9 juli werd de opgravingscampagne "Kerckenzight" Centrum Boxmeer door de archeologen van het ARC-Groningen, afgesloten.
Janssen Bouw BV gaf het advies alles zo achter te laten, met de gedachte snel te kunnen beginnen met de werkzaamheden. Dit gebeurde dan ook spoedig. Alle grond moest gezeefd worden om de puinresten te scheiden van het zand. Alles werd afgevoerd. Deze klus nam 7 werkdagen in beslag.
Als amateur-archeoloog houd je de graafwerkzaamheden na een opgraving nauwlettend in de gaten en door de zeefwerkzaamheden krijg je de kans om nog vondsten te doen. De graafmachines graven het hele terrein 250 cm diep uit wat soms nog verrassende sporen oplevert. De archeologen zijn gebonden aan een bepaalde opgravingstijd en kunnen daardoor niet altijd de putten verdiepen tot een niveau waar zeker geen sporen meer zitten. Ook zij moeten dus een bewuste keuze maken.
Zo ook met het voorste oostelijk gedeelte van de eerste opgravingsput. Daar was ter plaatse de grond verstoord door eertijds aangelegde kelders onder de woonhuizen. Deze waren bij de sloop uitgegraven en weer dichtgestort met verrommeld zand en bouwafval. Van sporen is er dan geen sprake meer. Dit was ook het geval met de strook gond langs de Steenstraat waar ook kelders gezeten hebben. Daar opgraven is dan zonde van de tijd en van de kosten.
Als amateur archeoloog hoop je nog altijd wat te vinden. Nu ook.
Net buiten de plek waar de 1ste opgravingput gegraven werd kwam een ronde grijze plek te voorschijn.
Onder de grijze plek, zie cirkel midden op de foto, werd door de archeologen een waterput uit de 8ste eeuw gevonden met een haarspeld en mooie stukken aardewerk.
Haarspeld en aardewerk uit de eerste boomstamput, gedateerd 8ste eeuw. Klik erop voor een vergroting. Foto's L. de Jong van ARC-Groningen.
Op de plek van de kleine cirkel rechtsboven, net buiten de plek van de opgravingsput werd door oplettenheid van ondergetekende later nog een waterput aangetroffen.
Het vinden van die ronde grijze plek was alleen mogelijk nadat de graafmachine ter plaatse de grond met een meter verdiept had.
De bewuste plek kwam na graafwerkzaamheden van de kraan op 11 juli 2011 te voorschijn.
De grijze plek werd geschaafd en verdiept. Hierbij kwamen allerlei aardewerk scherfjes te voorschijn. Op enige diepte hield de grijze plek op en stuitte ik op geel zand. Einde verhaal dacht ik toen nog.
De sporen vervaagden op een bepaalde diepte. Er was geen reden om aan te nemen dat er meer onder zat.
Wordt vervolgd.
Dick Reijnen
Op 13 en 14 juli een boomstam waterput opgegraven: deel II
vervolg deel I
De sporen vervaagden op een bepaalde diepte. Er was geen reden om aan te nemen dat er meer onder zat.
Dit zou bij de volgende inspectie van het terrein wel anders blijken.
Op 13 juli was dit deel van het terrein weer dieper uitgegraven. Automatisch loop je dan even langs alle wanden om te kijken of er nog sporen zitten. Op de plaats van de waterput kwam een raar spoor te voorschijn.
In de rechthoek zie je de sporen van het ronde uitgegraven gat dat beschreven is in deel I
Bij nadere inspectie van dit spoor stuitte ik op dieper gelegen resten hout. Het werd duidelijk dat we hier te maken hadden met de sporen van een houten waterput. Bij het schaven en verdiepen van eerder gegraven ronden plek kwam er een duidelijk rond spoor tevoorschijn.
De sporen deden het vermoeden van de aanwezigheid van een waterput bevestigen.
Het grote ronde spoor zijn de resten van een boomstamwaterput waarvan al het hout dat zich boven het grondwater bevindt in de loop van meer dan 10 eeuwen verrot is. Alles wat zich in het grondwater bevindt blijft nagenoeg goed geconserveerd hetgeen een dag later zou blijken.
Het valt niet mee om de bodem van een dergelijke waterput te bereiken omdat het grondwater op een bepaalde diepte met een zulke kracht opborrelt dat de put weer binnen de korste keren vol water staat. In een eerder artikel over waterputten is al aangegeven dat deze putten vaak gemaakt werden op wateraders die diep in de grond liepen en steeds voor een stuwing zorgde zodat de put vol water bleef. Deze wateraders werden opgespoord met een wichelroede. Dit principe past men in de huidige tijd ook nog toe.
De vondsten uit deze put bestonden uit aardewerkscherven, stukken verroest en aangekoekt ijzer en een bikkel die gemerkt was met een VI. Een bikkel werd gebruikt bij het bikkelspel.
Bikkelspel. voor meer info klik op Bikkelspel.
Verklaring:
Een boomstamput is een oud type waterput dat tot 1250 in gebruik was. Hierbij werd een uitgeholde boomstam, gewoonlijk van een eik, in de grond gegraven.De boomstamput was gewoonlijk enkele meters diep. Dank zij het gebruikte materiaal kan men de ouderdom van een dergelijke put, met behulp van dendrochronologie, gemakkelijk bepalen.
De volgende dag 14 juli zou geprobeerd worden de put te bergen.
Wordt vervolgd:
Dick Reijnen
Op 13 en 14 juli een boomstamput opgegraven: deel III
Op 13 en 14 juli een boomstamput opgegraven.
vervolg van deel II
Een boomstamput is een oud type waterput dat tot 1250 in gebruik was. Hierbij werd een uitgeholde boomstam, gewoonlijk van een eik, in de grond gegraven.De boomstamput was gewoonlijk enkele meters diep. Dank zij het gebruikte materiaal kan men de ouderdom van een dergelijke put, met behulp van dendrochronologie, gemakkelijk bepalen.
Op 14 juli trokken mijn zoon Hugo en ik gewapend met een schop en een emmer naar de bewuste plek om de waterput eruit te halen. Ron Fierst van het Museum Gemeente Boxmeer werd ook om hulp gevraagd. Eerst werd het water uit de put geschept zodat het werk in de put wat gemakkelijker werd. De zuigkracht van het zand in de put was enorm zodat ik met de grootste moeite steeds weer mijn laarzen uit het zand moest trekken. De planken heb ik gemarkeerd met spijkertjes. De eerste plank, 1 spijkertje, het volgende stuk 2 spijkertjes enz., met de bedoeling om later de put makkelijker in elkaar te kunnen zetten.
Toen de onderkant van de put bereikt was konden het hout geborgen worden althans dat dachten we.
De planken stonden zo vast in het water en het zand dat dit met geen mogelijkheid ging. Bovendien, zoals later zou blijken, waren alle stukken aan de zijkanten bij productie van de put in het verre verleden, zo afgeschuind dat ze min of meer klem stonden en alleen naar de buitenkant toe verwijderd konden worden. Dit ging dus niet omdat de hele put door zand was omgeven. Dan maar graven met de schop. Hier was echter geen beginnen aan. Om op te schieten. Een Heidens karwei. De redding was een graafmachine die een eind verderop bezig was.
Kort overleg……………….. zou de kraanmachinist willen helpen?????
wordt vervolgd
Dick Reijnen. foto's Hugo Reijnen
Op 13 en 14 juli een boomstamput opgegraven: deel IV
Op 13 en 14 juli een boomstamput opgegraven. Vervolg van deel III
Op 13 en 14 juli een boomstamput opgegraven. Vervolg van deel III
De kraanmachinist schoot ons te hulp.
Na een paar happen met de bak was alle grond voor de put verwijderd, zodat de put van boven tot onder zichtbaar werd. Hierdoor werd het mogelijk om 1 plank makkelijk ertussen uit te halen. Daarna was het een fluitje van een cent en volgde de rest van de stukken hout spoedig.
Met dank aan Gebr. van den Broek Wijchen. klik op Gebr van den Broek.
Opmerking: van instortingsgevaar was geen sprake omdat achter de put over de hele lengte van de fundering van het erachter gelegen huis van Bastiaans een damwand van beton was gemaakt die 7,50 meter diep reikte. Indien dit niet het geval was geweest was het een behoorlijke riskante onderneming geweest , die kan ik niemand zou aanbevelen. Een buitenkansje dus.
Het karwei was snel voor elkaar.
Het karwei zit erop, de put ligt in zes delen op de kant.
klik op WATERPUT (voor een video-opname)
Klik op WATERPUT
Klik op WATERPUT
Dick Reijnen, foto's en video Hugo Reijnen
Op 13 en 14 juli een boomstamput opgegraven: deel V
Op 13 en 14 juli een boomstamput opgegraven
Het karwei is geklaard de put ligt in 6 delen op de kant.
Later zijn de delen hout met een kruiwagen naar ons adres vervoerd en ter plaatse met de tuinslang schoon gespoten.
Opvallend was dat zich op het grootste deel van het hout nog de schors van de eikenboom bevond.
De volgende dag werd de put op het grasveld in elkaar gezet. Dit was gemakkelijk omdat alle 6 delen met spijkerjes gemarkeerd waren.
Een paar technische gegevens van de put:
Doorsnede 75/80 cm
Omtrek 282 cm
Hoogte tot 65 cm
Delen: 6 planken
Breedte:
1 plank 95 cm
1 plank 28 cm
1 plank 56 cm
1 plank 33 cm
1 plank 32 cm
1 plank 38 cm
Materiaal: eiken houtDikte van de planken aan de onderzijde 5/6 cm.
Kenmerken: onderaan rondom naar binnen afgeschuind.
Alle planken lijkenbaan beide zijde afgeschuind zodat ze goed tegen elkaar passen.
Waarschijnlijk heeft er een constructie van wilgentenen of touw omheen gezeten om de boel bij elkaar te houden. Het kan ook zijn dat de eikenboom in tweeën gezaagd is en dat die delen uitgehold zijn en daarna tegen elkaar gezet. In de loop van eeuwen kan de boom op een natuurlijke wijze gespleten zijn. Dit moet nog onderzocht worden.
De ouderdom kan ook door dendrochronlogisch onderzoek vastgesteld worden.
Naar aanleiding van het aardewerk kan volgens mij de put gedateerd worden in de vroege middeleeuwen, ook dit wordt nog nader onderzocht.
Voor het behoud van de put is het belangrijk dat het hout op een juiste manier geconserveerd wordt. De beste methode is vriesdrogen. Dit is echter een landurig proces (3 maanden) en brengt erg veel kosten met zich mee. een andere methode is impregneren met methylacrylaat. Daarnaast zijn er nog een aantal goedkopere methodes, o.a. langzaam op een overdekte plek laten drogen en met tussenpozen nat spuiten. Men beraadt zich hier nog over.
De put wacht een goede bestemming n.l. het MUSEUM GEMEENTE BOXMEER (klik s.v.p. erop)
In dit museum zijn op dit moment talrijke archeologische vondsten uit de Gemeente Boxmeer te bewonderen.
Dick Reijnen
Op 13 en 14 juli een boomstamwaterput opgegraven: deel VI
De geologische kant van het verhaal.
Als ze een bouwput diep uitgraven krijg je de gelegenheid een wandprofiel te schaven en daardoor een mooi beeld van de geologische opbouw van het gebied te voorschijn te laten komen.
Als een natuurlijk schilderij komt de formatie van de sedimenten zand en klei te voorschijn.
Een dikke laag zwarte grond, een dun laagje zand boven gevolgd door een dikke laag klei, die weer gevolgd wordt door een dikke zandlaag.
Alle sedimenten zijn hier opgebracht door overstroming van de rivier de Maas.
Klei gedurende een rustige stroming en zand in een periode van onstuimige stroming. Klei kan alleen daar bezinken waar de stroming van het water rustig is. Zand bevat grovere en zwaardere korrels en kan alleen bezinken daar waar de stroomsnelheid van het water groter is.
Onderaan het profiel op ongeveer 2,50 meter diepte komt het grondwater al tevoorschijn. De kleilaag is ongeveer 1,20 meter dik.
Wanneer die lagen gevormd zijn is nog niet bekend. Misschien kunnen geologen hier berekeningen en hun meningen op los laten. Wat de kleilaag betreft; als er per jaar een millimeter klei is afgezet dan doet de natuur er 1200 jaar over om een laag van 120 cm af te zetten.
Tegen de muur op het blauwe zeil is houtwerk aangebracht. De horizontale lat bevindt zich precies op 14.85 boven NAP. Rechts bevond zich de waterput. Kunnen we hier spreken van een stroomrug of heeft er duinvorming plaats gevonden. Naar alle windstreken loopt het gebied hier af. Een gegeven is dat kerken, kapellen en heiligdommen altijd op de hoogste plek in de omgeving werden gebouwd zo ook hier ter plaatse. Dit had ongetwijfeld ook te maken met het begraven in en later rondom de kerk.
Op de plaats waar de boomstamput heeft gezeten kreeg ik de gelegenheid om ook een profiel te steken zodat de ingraafkuil voor het destijds plaatsen van de uitgeholde boomstam mooi naar voren kwam. Men heeft dwars door de sedimentlagen heen gegraven. Hopelijk staan er nu geologen op die mij kunnen helpen met de interpretatie van deze grondlagen die over het hele gebied, al dan niet verstoord, te voorschijn zijn gekomen.
Dick Reijnen,
foto's Dick Reijnen
Geen opmerkingen:
Een reactie posten